De Stichting Als & Dan wil een positieve bijdrage leveren aan de positie van (ongeneeslijk) zieken, stervenden en ouderen in onze samenleving. Belangrijke doelen zijn:
• het bespreekbaar maken van de dood, of het stimuleren van die bespreekbaarheid, in zowel de samenleving als in de gezondheidszorg;
• het bevorderen van het begrip voor ouderen en een waardevolle plek voor ouderen in de samenleving.
In het Beleidsplan 2017-2022 noemen we een aantal projecten waaraan we ons beschikbare vermogen willen uitgeven. Zoals:
– De ontwikkeling van een app voor smartphones/tablets die burgers en professionals stimuleert gesprekken over het levenseinde te beginnen/voeren
– Realisatie van een publiekscampagne waarmee het belang van praten over het levenseinde benadrukt wordt (in de geest van de SIRE-campagnes)
– Ontwikkelen en publiceren van onderwijsmateriaal voor professionals (zorg, onderwijs) en burgers (e-cursus en fysiek lesmateriaal zoals lesbrieven) over het levenseinde
– Een gesprekshulpmiddel voor gezinnen waarin een gezinslid zelfmoord heeft gepleegd.
Daarnaast reikt de Stichting eens per jaar de Noorderlicht Prijs uit. Deze prijs is bedoeld voor een inspirerend initiatief in de palliatieve of terminale zorg, dat direct de terminaal zieke medemens (en diens naasten) ten goede komt.
Vooralsnog zijn de volgende projecten ondersteund:
Stichting Hoestie
Stichting Hoestie won de Noorderlicht Prijs 2017. De Stichting ontwikkelt liefdevolle cadeautjes die kunnen helpen om het vaak ongemakkelijke contact tussen (palliatieve) patiënten en hun naasten laagdrempeliger te maken en te verdiepen.
Anna-Eva Tulkens en Bram Verhees van de Stichting kregen de prijs uitgereikt tijdens het Derde Nationale Hospicezorgcongres in Ede dat begin oktober 2017 gehouden werd. Aan de Prijs is een bedrag van 1000 euro gekoppeld. De Stichting gaat die besteden aan een social media platform waarmee mensen met een ziekte hun naasten op de hoogte kunnen houden van alle facetten van hun gezondheidsreis: www.hoestie.nu.
Levenslang?
In januari 2018 verscheen de gesprekshulp Levenslang? De gesprekshulp helpt nabestaanden na een zelfdoding te praten over die ene gebeurtenis die hun leven omverwierp. Hoe kijken ze erop terug? Hoe leren ze ermee om te gaan?
Levenslang? nodigt uit daarover met elkaar te spreken, aan de hand van 43 Citaatkaartjes, 5 Aanvulkaartjes en 5 Emotiekaartjes. Het gesprek kan plaatsvinden in duo’s of in kleine groepen, al dan niet met een professionele gespreksleider/hulpverlener. Levenslang? is bedacht, ontwikkeld en uitgevoerd door Bureau MORBidee. Stichting Als & Dan financierde de productiekosten van de eerste 350 gesprekshulpen.
Levenseindegesprekken
In maart 2018 is het boekje Levenseindegesprekken verschenen. Het boekje is een uitgave van Bureau MORBidee en is speciaal voor zorgverleners geschreven.
Auteurs Mariska Overman en Rob Bruntink behandelen in het boekje onder meer de vraag met wie de zorgprofessionals over het levenseinde in gesprek kunnen gaan, waarover die gesprekken kunnen gaan en hoe ze deze gesprekken kunnen beginnen. Ze reiken daarvoor 14 verschillende en steevast praktische tools aan. Stichting Als & Dan financierde de kosten voor de opmaak en het drukwerk van de eerste druk.
Palliatievezorg.nl
De website www.palliatievezorg.nl is het vlaggenschip van de voorloper van de Stichting Als & Dan (de Stichting Voorlichting Palliatieve Zorg). Na 21 jaar (!) was het tijd voor vernieuwing. Sinds september 2018 heeft de website een nieuw jasje.
Behalve een nieuw jasje heeft de website ook meer inhoud gekregen. In vergelijking met de eerdere editie is er nu meer aandacht voor zorgplanning, uitvaartzorg en inloophuizen. Eerder werden deze onderwerpen, die sterke raakvlakken hebben met palliatieve zorg, niet beschreven. Stichting Als & Dan financierde de lay-out, het website-ontwerp en een deel van de contentproductie.
De Muzikale Ontmoeting
De Muzikale Ontmoeting won de Noorderlicht Prijs 2018. Eén van haar activiteiten is de muzikale nachtzoen: een avondritueel voor mensen in de laatste fase (hospice) en voor mensen met dementie.
Muziektherapeut Ilse Tummers nam in 2015 het initiatief voor De Muzikale Ontmoeting. Ze heeft sindsdien een aantal mensen om zich heen verzameld die haar bij de uitvoering van het ritueel begeleiden. Tijdens het ritueel creëren zij een veilige, geborgen sfeer, door avond- en wiegenliedjes te zingen. Dit wordt begeleid door bij voorbeeld harp en gitaar. Meezingen kan ook onderdeel van het ritueel zijn.
“De avond of nacht kan een moeilijk en beangstigend moment voor hospicebewoners zijn en wij proberen tijdens de muzikale nachtzoen dit te verzachten”, zegt Tummers. “Aan het einde zingen we de mensen bij naam toe en dit geeft altijd prachtige reacties. Mensen voelen zich gezien en gewaardeerd. Er zijn vaak waardevolle momenten tijdens de muzikale nachtzoen waarin er samen gezongen kan worden, even ontspannen kan worden, mensen geraakt worden of afgeleid worden van de situatie waarin ze zich in bevinden.”
Kinderen
In 2019 verschijnen drie brochures rondom het thema ‘kinderen en de dood’. Ze zijn een initiatief van De Moppies en Bureau MORBidee. De drukkosten van twee van de drie boekjes worden gefinancierd door de Stichting Als & Dan. In één brochure staan tips voor ouders en verzorgers, om om te gaan met een kind dat een naaste heeft verloren. Twee andere brochures geven uitleg bij begrippen die betrokkenen veelvuldig gebruiken rondom een ernstige ziekte, palliatieve zorg en de organisatie van een uitvaart. Deze zijn bedoeld voor basisschoolkinderen.
Onderzoek op Lowlands
Erasmus MC en Hogeschool Rotterdam voerden tijdens Lowlands 2019 onderzoek uit in het Lowlands Science Lab. Het onderzoek, dat onder de naam ‘De Dooie Hoek’ werd uitgevoerd, bestond uit drie onderdelen: het inventariseren van ‘bucketlist-wensen’, een enquête naar digitale nalatenschap en het inventariseren van uitvaartmuziek. Bij dat laatste onderdeel was er voor de deelnemers de mogelijkheid aanwezig om tijdens het afspelen van hun favoriete uitvaartmuziek in een echte lijkkist te liggen. Om daar een foto van te maken, werd een Polaroid Camera gebruikt. Deze camera, alsmede het noodzakelijke fotopapier, is gefinancierd door de Stichting Als & Dan.
Jongerengroep Mijn Masker Af
Jongerengroep Mijn Masker af won de Noorderlicht Prijs 2019. Jongerengroep Mijn masker af bestaat uit zo’n 30 jongeren tussen 10 en 30 jaar. Zij hebben allemaal een lief iemand verloren door de dood.
De missie van Mijn masker af is: ziekte en dood bespreekbaar maken. Ze doen dat onder meer door gastlessen te geven op scholen, presentaties te geven aan ouders en hulpverleners of via social media. “Daarmee zetten wij ons masker af en sporen anderen aan dit ook te doen”, zei Gertie Moren tijdens de uitreiking. “Jongeren van wie een lief iemand ziek is, voelen zich vaak anders dan leeftijdgenoten, maar stoppen hun gevoelens weg omdat ze geen aandachtvrager willen zijn. Het maakt echter eenzaam wanneer ze er niet over praten of wanneer anderen er niet naar vragen. Vandaar ‘Mijn masker af’.”
Vergankelijkheidsdag
In 2020 werd voor de tweede keer de Vergankelijkheidsdag gehouden. De Vergankelijkheidsdag nodigt een ieder uit om stil te staan bij de eindigheid van je leven. Diverse organisaties, ondernemers en individuen organiseren op/rondom die dag activiteiten die burgers stimuleren hier daadwerkelijk mee bezig te zijn. Om de dag extra bekendheid te geven, en aandacht voor die activiteiten te vergroten, heeft Stichting Als & Dan een deel van de ontwikkeling van de website vergankelijkheidsdag.nl gefinancierd. De financiering betrof de kosten voor het grafisch ontwerp, het opleveren van de basiscontent en de redactionele verwerking van de aangemelde activiteiten.
Stichting Het Bezinningshuis
Stichting Het Bezinningshuis heeft de Noorderlicht Prijs 2020 gewonnen. “Het Bezinningshuis is onlangs gestart op een nieuwe locatie, en biedt daar tevens mogelijkheden voor retraites en begeleiding aan. De verruiming van dit aanbod is een prijs waard”, constateerde de jury. Het Bezinningshuis richt zich op mensen die ongeneeslijk ziek zijn, hun naasten en ook op anderen die worstelen met vragen rondom vergankelijkheid, (on)eindigheid en/of voltooid leven. Behalve retraites en begeleiding, is in het programma-aanbod van Het Bezinningshuis ook ruimte voor workshops en trainingen. Het aanbod wordt deels verzorgd door de initiatiefnemers van de Stichting – Robin en Hilda Zuidam – en deels door externe partijen. “Daarmee heeft de Stichting ook een waardevolle, verbindende functie”, stelde de jury vast.
Anders dan voorgaande jaren kon een vertegenwoordiger van de Stichting Als & Dan de prijs – in de vorm van een symbolische cheque à 1000 euro – niet uitreiken aan de winnaar tijdens het jaarlijkse Nationale Congres voor Hospicezorg. Vanwege de coronapandemie ging het congres dit jaar niet door. Als alternatief is de afbeelding van de cheque toegestuurd aan Robin en Hilda Zuidam. Het geldbedrag dat aan de Noorderlicht Prijs 2020 is verbonden, gaan Robin en Hilda besteden aan de stoffering van twee gastenkamers.